İlgili Makama,

Psikoloji ülkemizde çok hızlı büyüyen ve üniversite bölüm tercihlerinde üst sıralarda yer alan temel ve uygulamalı bir bilim alanıdır. Psikoloji bilimi, farklı alt alanlarıyla, bir ucunda sosyal bilimler, diğer ucunda doğa bilimleri (sinirbilim, tıp, biyoloji genetik gibi) ile ortak noktaları bulunan merkez bir bilimdir. Dolaysıyla, kullanılan teknikler (ör. psikolojik testler/ölçekler, beyin görüntüleme teknikleri) ve araştırma yöntemleri (ör. deneysel ve nitel yöntemler) bakımından da büyük çeşitlilik göstermektedir. Bu yönüyle psikoloji eğitimi, açık öğretimin kullanıldığı diğer sosyal bilim disiplinlerinden farklılaşmaktadır ve çevrimiçi/uzaktan eğitim ve açık öğretime uygun değildir.  

Psikoloji eğitimi, çevrimiçi olarak kazanılması mümkün olmayan sosyal etkileşimin doğasına ilişkin (örn. mimikler, beden postürü ve hareketleri, ses tonu ve dilin kullanımı vb.) becerileri kazandırmayı da amaçlar. Bu eğitimde geliştirilmesi hedeflenen sosyal etkileşim becerilerine sahip olmayan bir psikoloğun psikolojik bir görüşme gerçekleştirmesi, araştırma ve veri toplama sürecini güvenilir olarak yürütmesi, sağlık ve eğitim kurumları ve diğer işyerlerinde kişilerarası dinamikleri anlaması, yönetmesi ve müdahalede bulunması mümkün değildir.

Psikolojinin uzaktan eğitimle verildiği bazı Batılı ülkelerden farklı olarak ülkemizde psikoloji lisans mezunları “psikolog” unvanı almaktadır. Ülkemize özgü bu durum Psikoloji lisans mezunlarına önemli mesleki görev ve sorumluluklar yüklemektedir. Bu nedenle Psikoloji lisans programları olması gerektiği gibi yüz yüze eğitimi esas alarak yapılandırılmıştır. Psikoloji lisans programlarının, Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) 6. Düzey ile (http://tyyc.yok.gov.tr/?pid=33) uyumlu olan program çıktıları ve de Türk Psikoloji Derneği Akreditasyon kriterleri olarak (bkz. https://akreditasyon.psikolog.org.tr/tr/files/folder/akreditasyon/degerlendirme-olcutleri.pdf ) ilan edilen on yedi çıktının çoğu ancak yüz yüze eğitim, deneyim ve uygulama ile kazandırılabilecek becerileri içermektedir. Temel ve uygulamalı bir bilim olan psikolojide lisans eğitiminde öğrencilerin, kontrollü laboratuvar koşulları altında yapılan deneysel araştırma deneyimini hem araştırmacı hem de katılımcı olarak kazanması bir zorunluluktur. Öte yandan, yoğun olarak kırılgan gruplarla (çocuklar, yaşlılar, engelliler, psikolojik sağlık sorunu yaşayan bireyler vb.) çalışmak durumunda olan psikologların yüz yüze etkileşim/deneyim esasına dayanan bir eğitimden geçmiş olmaları gerekmektedir.

Yetkinliği olmayan kişilerin psikolojinin uygulama alanlarına kolayca girebildikleri ve bu nedenle de mesleki etik ihlalleri ve ihmallerinin sıklıkla yaşandığı, psikologlara özgü bir meslek yasası ve odasının olmaması sebebiyle denetlemenin yapılamamasına bağlı sorunların yoğun olarak yaşandığı ülkemizde psikoloji eğitiminin açık öğretimle verilmesi mevcut sorunları daha da derinleştirecektir.

Yukarıdaki gerekçelerle uyumlu olarak YÖK’ün lisans programlarının akreditasyonu konusunu özerk bir kalite kurulu olan YÖKAK’i kurarak desteklediği görülmektedir. Ülkemizdeki 102 psikoloji programından sadece on ikisi YÖKAK tarafından yetkilendirilen Türk Psikologlar Derneği, Psikoloji Lisans Programları Akreditasyon Üst Kurulu’ndan akreditasyon almış durumdadır. Bu saptama doğrultusunda yüz yüze eğitimde dahi çok ciddi niteliksel farklılıklar ve kalite sorunları olduğu görülürken, uzaktan eğitimin bu uçurumu daha da derinleştireceği açıktır. Psikoloji lisans eğitiminde uzaktan/çevrimiçi eğitim ve açıköğretim girişimleri YÖKAK’ın ülkemizde yükseköğretimin kalitesini artırmaya yönelik çabaları ile de bağdaşmamaktadır.

Yukarıda özetlendiği gibi, Türk Psikologlar Derneği ve Türkiye ve KKTC’deki devlet ve vakıf üniversitelerinin psikoloji bölümleri olarak, pandemi ve benzeri olağanüstü geçici durumlar dışında, psikoloji lisans eğitiminin çevrimiçi/uzaktan eğitime ve açıköğretime uygun olmadığını açık bir şekilde belirtiriz. Bu nedenle, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi bünyesinde açılmış olan Psikoloji Açık Öğretim Programı örneğinde görülen girişimlerin uygulamaya geçirilmeden sonlandırılması için gereğini ivedilikle arz ederiz.

15.07.2020

Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü adına Bölüm Başkanı Prof. Dr. Haluk ARKAR